AwËkw Ad×bwËdk UwKw oxkËtxQËld BDdÃ"o
iR×ibwk gwg×, XwKw ÌaËK
ËbËm GLd ËdwËgl xgRty AaêdyxZxgb W. i×pwóib BDdÃ"o I Zw^k eÞxZÃ…wd MÞwiyY gøwvËKk xgZxKêZ KiêKw¡ xdËt AwËlwPdwk Sr DVËQ„ AaP AwR ËaËK GK bmK AwËM (2000 owËl) MÞwiyY gøwvËKk Iek xgþæwxkZ Zbìæ KËkxQl gwvlwËbm gøwvK„ IB ZbËìæ Âc× ËdwkwËWk AwËlwxPZ ZpxglB dt, o×BxWm Ggv KwdwxWtwd xoWw I ËKGfWwxgöDk Ad×bwËdk UwKwI xdtigxphêÃ"ZhwËg þÿwdwìæk Kkwk xgntxU ckw eËr„ G Qwrw opËjwMy eÞxZÃ…wd MVd I GËZ Zpxgl pþæwìæËk Axdti, MÞwiyY gøwvËKk exkPwldw enêËbk Axdti, gøgþÿwedw exkPwlK xpËoËg W. BDdÃ"Ëok AÃ�gchwËg gpwl awKwk xgnt†Ëlw ËgxkËt AwËo„ Gog AxdtËik xgþæwxkZ DËÃ�L KËk Aaê iìèYwlt I MÞwiyY gøwvËKk KwËQ 2001 owËl GKxU xgþæwxkZ eÞxZËgbd ewVwt gwvlwËbm gøwvK„ xKìç kpoøRdK KwkËY Gog †k×Zk AxdtËik xgnËt ËKwËdw gøgþÿwB Ëdtxd iìèYwlt„ GidxK MZ GK bmËKI G xgËmn eÞxZËgbdxU eÞKwm Kkw ptxd„ MZ KËtK xbd W. BDdÃ"oËK xdËt gøweK AwËlwPdwk ek KwËlk KŸ Ad×oëcwd KËk 78 eÚÅwk IB eÞxZËgbd Ëgk KËkËQ„
bwxkbÛø xgËiwPËdk dwËi Mxkg iwd×nËK FY ËbItwk Kaw gËl xgËbm ËaËK Aaê GËd ËoB Aaê xdËRk Adø GKxU eÞxZÃ…wËdk ZpxgËl þÿwdwìæËkk AxhËjwM IVwk ek ËaËK BDdÃ"oËK xdËt xgZËKêk oÃ"¢ewZ„ eÞxZxbdB xgxhdà RwZyt Ã�bxdK I BËlKUÞxdK xixWtwt xgntxU xdËt Lgk exkËgxmZ pËâQ„ xgntxU xdËt þñtv eÞcwdiìèy ËmL pwxodw q׳ eÞxZx¢ßtw RwxdËtËQd„ kxggwk Awd×ÅwxdK GK ovgwb oËóilËd eÞcwdiìèy gËlËQd, xgntxUk xgþæwxkZ Zbìæ pItw DxPZ„ i×pwóib BDdÃ"o ZbËìæk xgntxUËK þñwMZ RwxdËtËQd„
bm gQk AwËMB gwvlwËbm gøwvËKk eËq IB ZbËìæ Avm Ëdd ZuKwlyd j×Mô exkPwlK iËdwtwk Awly Lwd iRxlm, DeexkPwlK Ëiw. AwËdwtwk×l Bolwi Ggv Kxgk Awpwóib„ gwvlwËbm gøwvK Zbìæ KkËlI ËKd gøgþÿw Ëdtxd_Gid eÞËmÃk RgwËg dwi eÞKwm dw Kkwk mËZê gwvlwËbm gøwvËKk mynê GK KiêKZêw KwËlk KŸËK gËld, Âk× ËaËKB MÞwiyY gøwvKËK gøwvK Kóewxd AwBd ËaËK AgøwpxZ ËbItw AwËQ„ 1999 owËl eÞai gøwvK Kóewxd AwBËdk 44 cwkwk qiZwgËl MÞwiyY gøwvËK xgþæwxkZ exkbmêËdk xgnËt Ad×Ëiwbd Ëbt okKwk„ fËl exkbmêd ËmËn eÞxZËgbd Riw ËbItw Qwrw MÞwiyY gøwvK KZêÚeqËK ËKwËdw xdËbêm ËbItwk GLxZtwk gwvlwËbm gøwvËKk xQl dw„
eÞxZËgbdxUk xgnËt MÞwiyY gøwvËKk ipwgøgþÿweK Gi mwpRwpwËdk oËŠËUxlËfwËd gwkgwk ËjwMwËjwM Kkw pËlI xZxd Ëfwd cËkdxd„ Aaê iìèYwlËtk GK KiêKZêw dwi eÞKwm dw Kkwk mËZê gËld, 'MÞwiyY gøwvËKk xgnËt AwËkw xKQ× AxhËjwËMk o×xdxbêÄ eÞiwY awKw oË£òI AZyËZk okKwk†Ëlwk Adypwk KwkËY ËKwËdw gøgþÿw ËdItw jwtxd„' IB eÞxZËgbËd MÞwiyY gøwvËKk xgk×˦ ZuKwlyd Ëgm xKQ× Axdti exklxqZ pt„ IB og AxdtËik KËtKxUk GLËdw ËKwËdw o×kwpw ptxd„
Zpxgl gøgþÿwedwt Axdti : xgËbxm bwZw ovþÿw xoWw (o×BxWm), ËdwkwW, ËKGfWwxgöD xoWw (KwdwxWtwd) ËaËK xkhlxhv fw« xpËoËg MÞwiyY gøwvËKk ewItw Ad×bwd xQl 347 ËKwxU UwKw„ o×b ËaËK Awtop Gk xþÿxZ bw^rwt 391 ËKwxU 44 lwL UwKw„ 1997 owËlk 7 Ëi MÞwiyY gøwvK Zwk opËjwMy eÞxZÃ…wd MÞwiyY KløwËYk oËŠZpxgl pþæwìæk ov¢ßwìæ GKxU P×x£ß þñwqk KËk„ xKìç P×x£ßk eÞwt ew^P iwo AwËMk ZwxkËL Aaêwu 31 xWËo¹k 1996 MÞwiyY gøwvK Dht fwË«k 391 ËKwxU 44 lwL UwKw pþæwìæk KËk„ AËl#xKKhwËg GKB ZwxkËL MÞwiyY gøwvK Zw Awgwk MÞwiyY KløwY ËaËK FY xpËoËg MÞpY KËk, jw bwZw ovþÿw†Ëlwk oËŠoóewxbZ P×x£ßk †k×Zk láNd I AwBdgxphêÃ"Z„
G xgnËt ËKëbÞyt gøwvËKk eÞxZËgbËd glw pËtËQ, 'owcwkY I Ëj#a FY Ggv MÚpwtY FY Kwjê¢ßËik Rdø Ad×bwd eÞbwËdk ËqË¢ MÞwiyY gøwvËKk oËŠbwZw ovþÿw xoWwk oóewxbZ P×x£ßk mZêwgxl ËdwkwËWk P×x£ßk Ad×kÃ"e xgcwt xoWwk Ad×bwËdk UwKw MÞwiyY KløwËY pþæwìæk Kkw j×x£ßovMZ dt„ eÞKÚZeËq bwZw ovþÿw ËaËK xkhlxhv fw« xpËoËg ËdItw Ad×bwd MÞwiyY gøwvK Gk oboø I KiêyËbk BxZiËcø FY xpËoËg xbËtËQ xgcwt gwþæËg Zw MÞwiyY KløwËY pþæwìæk Kkw oºg dt„ GB ËqË¢ MÞwiyY gøwvK GKxU Ëeewk UÞwdËRKmd KËkËQ iw¢„ FËYk UwKw Adø eÞxZÃ…wËd pþæwìæk D£ß Ad×bwËdk DË¥Ëmøk oËŠowiâ„¢oøeÃ"Yê dt„'
1998 I 1999 owËlk gwxnêK eÞxZËgbd ËaËK ËbLw jwt, MÞwiyY gøwvK Zwk 18xU opËjwMy eÞxZÃ…wËd eÞZøq I eËkwqhwËg ZpxgËlk DËÃ�LËjwMø Avm þÿwdwìæk KËkËQ„ G xgnËt gwvlwËbm gøwvËKk eÞxZËgbËd glw pt, 'MÞwiyY gøwvK ZpxgËlk DËÃ�LËjwMø Avm GKxU þñZìè eÞxZÃ…wËdk KwËQ pþæwìæk KËk Ggv pþæwìæËkk ZwxkËLB Zw FY xpËoËg MÞpY KËk„ gøwvËKk oóeb Adø GKxU eÞxZÃ…wËdk KwËQ pþæwìæËkk xgntxU MÞwiyY gøwvK AcøwËbm 1983-Gk oËŠovMxZeÃ"Yê dt„'
exkPwldw enêb I gøgþÿwedwt Axdti : MÞwiyY gøwvK AcøwËbm 1983-Gk 8 cwkw Ad×jwty gøwvËKk KwR exkPwldw I Z£òwgcwËdk owxgêK bwxtZò Gk exkPwldw enêËbk Iek døþæ„ okKwËkk iËdwdyZ xZdRd (GKRd ËPtwkiøwdop) Ggv gøwvËKk FYMÞpyZw-ËmtwkËpwÀwkËbk xdgêwxPZ 9 Rd xdËt gøwvËKk exkPwldw enêb MxVZ„ ebwxcKwkgËl gøwvËKk gøgþÿwedw exkPwlK exkPwldw enêËbk oboø xKìç Zw^k ËKwËdw ËhwUwxcKwk ËdB„ G Qwrw AcøwËbËmk 18 cwkwk AwIZwt xgxhdà oit Rk×xk xgnËt ZwuqxYKhwËg xo¦wìæ MÞpËYk Rdø okKwk iËdwdyZ xZdRd exkPwlK I gøwvËKk gøgþÿwedw exkPwlËKk oiìñËt GKxU xdgêwpy KxixU kËtËQ„ AaP exkPwldw enêb I xdgêwpy KxixUËK ewm KwxUËt AËdK †k×ZòeÃ"Yê xgnËt W. BDdÃ"o xdËRB xo¦wìæ xdËtËQd„
gwvlwËbm gøwvËKk KiêKZêwkw exkbmêdKwËl ËbLËZ ewd, MÞwiyY gøwvËKk exkPwldw enêb 1998 owËl PwkxU I 1999 owËl xZdxU ohwt xixlZ pËtËQ„ GB owZxU ohwk KwjêxggkYy ejêwËlwPdwt ËbLw jwt, exkPwldw enêb mwLw ËLwlwk eÞþæwg Ad×Ëiwbd, Adwbwty FËYk eÞxhmd kwLwk eÞþæwg Ad×Ëiwbd, AgËlweËdk eÞþæwg Ad×Ëiwbd, xdU i×dwfw gYzUËdk eÞþæwg Ad×Ëiwbd, gwËRU Ad×Ëiwbd BZøwxb KwR KËk„ AdøxbËK AËdK †k×ZòeÃ"Yê xgnËt Ëjid gdøw-D£k e×dgêwod KiêoÃ"xP, 200 ËKwxU UwKwk g« xgx¢ß, eÞxhmËdk pwk xdcêwkY, gøwvËKk FY Kwjê¢ßi BZøwxb xgnËt enêb Âc× AgxpZ pËtËQ„ Aaêwu G xgnËt ËKwËdw xo¦wìæB exkPwldw enêb Ëdtxd„
G xgnËt eÞxZËgbËd glw pËtËQ, 'MÞwiyY gøwvK exkPwldw enêb 1998 I 1999 owËlk ohw†Ëlwk KwjêxggkYy ejêwËlwPdw KËk enêb ohwk Kwjê¢ßËi gøwvËKk FYMÞpyZw-ËmtwkËpwÀwk 9 Rd exkPwlËKk ËKwËdw KwjêKk hÃ"xiKw exklxqZ ptxd„'
gøgþÿwedw exkPwlK eËb W. BDdÃ"Ëok gpwl awKw AÃ�gc : ËKëbÞyt gøwvËKk exkbmêdKwËl gøwvËKk gøgþÿwedw exkPwlK xpËoËg bwxtZò ewld KËkxQËld W. i×pwóib BDdÃ"o Ggv Degøgþÿwedw exkPwlK xpËoËg bwxtZò ewld KkxQËld i×póib LwËlb mwio„ MÞwiyY gøwvËKk PwKxk xgxciwlw Ad×jwty, gøwvËKk PwKxk ËaËK AgoËkk gtooyiw 60 gQk„ W. BDdÃ"o IB oiËtB Aaêwu 31 xWËo¹k 1999 ZwxkËLB Zw AxZ¢ßi KËkd„ Ëo Ad×jwty, 2010 owËl W. i×pwóib BDdÃ"o eÞwt 11 gQk cËkB AÃ�gchwËg MÞwiyY gøwvËKk gøgþÿwedw exkPwlËKk eb bLl KËk AwËQd„
AdøxbËK, MÞwiyY gøwvËKk gøgþÿwedw exkPwlK xpËoËg W. BDdÃ"Ëok Ëitwb gwrwËZ MÞwiyY gøwvK AcøwËbm Ad×jwty gwvlwËbm gøwvËKk Ad×Ëiwbd ËdItwk Kaw awKËlI Zw KËkxd MÞwiyY gøwvK exkPwldw enêb„
Zpxgl þÿwdwìæxkZ eÞxZÃ…wËdk AxcKwvËmk ËPtwkiøwd W. BDdÃ"o : 1999 owËl ËKëbÞyt gøwvËKk exkbmêËdk oit MÞwiyY gøwvËKk 21xU opËjwMy eÞxZÃ…wd xQl„ Gk iËcø GKxUk xdgëcd xQl dw, gwxK 20xUk iËcø 11xU AlwhRdK I 9xU xQl lwhRdK„ 21xU eÞxZÃ…wËdk iËcø 18xUkB exkPwldw enêËbk ËPtwkiøwd xQËld W. i×pwóib BDdÃ"o„ eÞxZÃ…wd†Ëlwk exkPwldw enêËb AdøËbk iËcø MÞwiyY gøwvËKk xKQ× EcµêZd KiêKZêw xQËld„
G xgnËt ËKëbÞyt gøwvËKk eÞxZËgbËd glw pt, 'MÞwiyY gøwvK KZêÚeq eÞxZÃ…wd†ËlwËK opËjwMy eÞxZÃ…wd xKvgw MÞwiyY exkgwËkk oboø bwxg KkËlI MÞwiyY gøwvËKk oËŠeÞxZÃ…wd†Ëlwk ËKwËdw AwBdMZ oóeKê ËdB„ eÞxZxU eÞxZÃ…wdB Kóewxd AwBËdk AwIZwt xdMxiZ eÚaK AwBdMZ o£w„ GidxK MÞwiyY gøwvK AcøwËbm Ad×jwty gøwvKxU Gk opËjwMy ËKwËdw eÞxZÃ…wdËK MøwkwxÃ¥U xbËZ ewËk dw„ xKìç IB oiËt gøwvKxU xgxhdà opËjwMy eÞxZÃ…wdËK 18 ËKwxU UwKwk MøwkwxÃ¥U Ëbt| G xgnËt eÞxZËgbËd glw pt, 'Adø eÞxZÃ…wËdk eËq MÞwiyY gøwvK KZêÚK MøwkwxÃ¥U ËbItw MÞwiyY gøwvËKk Rdø S×^xKeÃ"Yê Ggv MÞwiyY gøwvK AcøwËbËmk oËŠovMxZeÃ"Yê dt„'